Τι είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία;
Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy - CBT) είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας που επικεντρώνεται στην αλλαγή αρνητικών σκέψεων, συμπεριφορών και συναισθημάτων προκειμένου να βελτιώσει την ψυχολογική ευεξία του ατόμου. Η CBT θεωρείται μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές θεραπείας για διάφορες ψυχολογικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, οι φοβίες, το άγχος και πολλές άλλες.
Η βασική ιδέα πίσω από τη γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία είναι ότι οι σκέψεις ενός ατόμου επηρεάζουν τα συναισθήματά του και τη συμπεριφορά του. Στόχος της θεραπείας είναι να βοηθήσει το άτομο σε θεραπεία να αναγνωρίσει τις αρνητικές σκέψεις και πεποιθήσεις, να τις αντικαταστήσει με πιο ρεαλιστικές σκέψεις, και να αναπτύξει πιο λειτουργικές συμπεριφορές και στρατηγικές αντιμετώπισης.
Ο θεραπευτής/ Η θεραπεύτρια συνεργάζεται με το θεραπευόμενο/ τη θεραπευόμενη για να το/τη βοηθήσει να κατανοήσει τις αλλαγές που χρειάζονται στον τρόπο που σκέφτεται και ενεργεί, και να αναπτύξει δεξιότητες που θα το/τη βοηθήσουν να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις δυσκολίες. Η CBT είναι συνήθως συγκεκριμένη, σύντομη, και εστιάζει στην επίλυση συγκεκριμένων δυσκολιών και στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπεριφορικών προκλήσεων.
Στάδια Ψυχοθεραπείας
Κατά την εισαγωγική φάση της θεραπείας, βασικός στόχος είναι η γνωριμία με τη θεραπευόμενη και το χτίσιμο εμπιστοσύνης προς τη θεραπεύτρια και το θεραπευτικό πλαίσιο. Ο θεραπευόμενος ενημερώνεται σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, τονίζεται το συνεργατικό μοντέλο θεραπείας, πάνω στο οποίο εδραιώνεται η θεραπευτική συμμαχία. Στην φάση αυτή καταγράφεται το αρχικό αίτημα θεραπείας, γίνεται η λήψη ιστορικού και ψυχοεκπαίδευση σχετικά με το μοντέλο της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας (ΓΣΘ).
Στο επόμενο στάδιο, γίνεται η γνωσιακή διερεύνηση μίας δυσλειτουργικής συμπεριφοράς. Η θεραπεύομενη αρχίζει να εντοπίζει τις αρνητικές σκέψεις και τις υποβόσκουσες πεποιθήσεις που σχετίζονται με συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς. Έχοντας συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς, προβαίνουμε στη διαμόρφωση υποθέσεων, συσχετίζοντας τα παραπάνω μοτίβα με τις δυσκολίες που βιώνει ο θεραπευόμενος στη ζωή του.
Στην τρίτη φάση, αποφασίζονται οι θεραπευτικοί στόχοι. Σε αυτή τη φάση φαίνεται καθαρά πόσο σηµαντική είναι η συνεργασία µεταξύ θεραπεύτριας και θεραπευόµενου. Οι στόχοι της θεραπείας πρέπει να είναι προϊόν κοινής συνεργασίας και να µην έρχονται σε σύγκρουση µε τους γενικούς στόχους ζωής του θεραπευόµενου. Οι στόχοι που τίθενται πρέπει να είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, εφικτοί , ρεαλιστικοί και χρονικά προσδιορισμένοι.
Η τέταρτη φάση αφορά το σχεδιασμό, την επιλογή και την εφαρμογή μεθόδων. Η παρέμβαση επιλέγεται στη βάση των αναγκών του θεραπευομένου, όπως έχουν αναλυθεί στις παραπάνω φάσεις (εξατομικευμένα). Η παρέμβαση γίνεται με τη σταδιακή έκθεση του θεραπευομένου σε γνωσιακές και συμπεριφοριστικές τεχνικές που έχει ως στόχο να καθοδηγήσει το θεραπευόμενο στο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Η τελευταία φάση αφορά τη μεγιστοποίηση της προόδου και την ολοκλήρωση της θεραπείας. Ο θεραπευόμενος γνωρίζει πλέον να εφαρμόζει μόνος του τις τεχνικές που έχει μάθει και μπορεί να ανταποκρίνεται καλύτερα και πιο προσαρμοστικά στις δυσκολίες.
Διάρκεια Ψυχοθεραπείας
Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία είναι μία βραχεία ψυχοθεραπεία που δίνει έμφαση στην επίτευξη των θεραπευτικών στόχων. Ωστόσο, ο χρόνος της ψυχοθεραπείας ποικίλλει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η δυσκολία που αντιμετωπίζει το θεραπευόμενο άτομο, η συχνότητα των θεραπειών, η δέσμευση προς τη θεραπεία.
Σε τι είδους δυσκολίες μπορεί να βοηθήσει η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία ;
Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα αποτελεσματικό είδος ψυχοθεραπείας και μία χρήσιμη παρέμβαση για τα ακόλουθα:
• Άγχος και επεισόδια πανικού
• Φοβίες
• Κατάθλιψη
• Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
• Προβλήματα πρόσληψης τροφής (όπως Ψυχογενής Ανορεξία ή Βουλιμία)
• Σεξουαλικά προβλήματα
• Διαπροσωπικές Σχέσεις
• Χρόνιος Πόνος
• Τικς
• Δυσκολίες σχετιζόμενες με μαθησιακές διαταραχές
• Διπολική Διαταραχή
• Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης
• Διαταραχές Προσωπικότητας
• Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες
• Διαταραχές Ύπνου
• Ξεσπάσματα θυμού
• Εθισμός
• Σχιζοφρένεια και άλλες ψυχώσεις
